Doğu Türkistan, tarih boyunca Türk boylarının kültürel ve siyasî merkezlerinden biri olarak bilinen, Türklerin anayurdu olarak kabul edilen bir bölge olsa da ne kültürel zenginliği ne de tarihsel derinliği Doğu Türkistan’ı Çin’in emperyal hedeflerinden koruyabildi.

Bağımsızlık mücadelesi ve kısa süreli cumhuriyetler

Doğu Türkistan, 20. yüzyılın başlarında bağımsızlık mücadelesi vererek iki kez cumhuriyet ilan etti. 1933 yılında Uygur Türkleri, Kaşgar merkezli bağımsız bir devlet kurdular: Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti. Ancak, Çin Milliyetçi hükûmeti (Kuomintang) ve Sovyetler Birliği’nin iş birliği ile bu bağımsızlık hareketi kısa sürede bastırıldı.

İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti ise 1944 yılında Gulca’da ilan edildi. Bu kez de Çin Komünist Partisi’nin Sovyetler Birliği ile kurduğu stratejik iş birliği sonucunda cumhuriyetin ömrü uzun olmadı. 1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile Doğu Türkistan karanlık bir döneme girdi.

1949’dan günümüze Çin zulmü

1949 yılında Mao Zedong’un Çin Halk Cumhuriyeti’ni ilan etmesinin ardından Doğu Türkistan, Çin ordusunun işgali altına girdi. Uygur liderlerinin bir kısmı gizemli bir uçak kazasında hayatını kaybederken, diğerleri sürgün edildi veya idam edildi. O günden bu yana Doğu Türkistan, Çin’in sistematik asimilasyon ve soykırım politikalarına maruz kalıyor.

Sistematik soykırım ve insan hakları ihlalleri

Çin, Doğu Türkistan’da demografik yapıyı değiştirmek amacıyla milyonlarca Çinliyi bölgeye yerleştirirken, Uygur nüfusunu zorla azaltmak için çeşitli yöntemler kullanıyor. Türk kadınlar zorla kısırlaştırılıyor, çocuklar ailelerinden koparılarak Çin’in propaganda okullarında asimile ediliyor. Bölgede İslam inancı aşırılık olarak görülüyor, camiler yıkılıyor ve ibadet yasaklanıyor.

Çin’in propaganda ve lobicilik faaliyetleri

Çin, uluslararası kamuoyunda uyguladığı bu zulmü gizlemek için kapsamlı bir propaganda ve lobicilik faaliyeti yürütüyor. Birçok ülkede medya kuruluşları ve siyasetçiler, Çin’in baskı politikalarını görmezden geliyor veya bu zulmü haklı göstermeye çalışıyor. Doğu Türkistan’daki zulüm ve insan hakları ihlallerine karşı dünya sessiz kalmamalı. Tarihin en eski Türk yurtlarından biri olan Doğu Türkistan, Çin’in işgalci ve baskıcı politikalarına rağmen bağımsızlık mücadelesini sürdürüyor.

Soykırım ziyareti

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, dünyanın görmezden geldiği kültürel soykırımın merkezi olan Doğu Türkistan’ı geçtiğimiz günlerde ziyaret etmiş, sözde bölge halkının “tüm etnik gruplar ve sosyal kesimlerden temsilcileriyle” bir araya gelmişti.