İngiltere Kraliyet Donanması’na ait HMS Bristol, 11 Haziran’da Portsmouth limanından Türkiye’ye doğru yola çıktı. İzmir’in Aliağa ilçesinde, geminin sökümü için en yüksek teklifi veren söküm şirketlerinden birine teslim edilecek ve kısa bir süre içinde parçalarına ayrılacak. HMS Bristol, son yıllarda İngiltere’den Türkiye’ye gönderilen donanma gemilerinden sadece biri…

İngiltere Savunma Bakanlığı raporlarından derlenen verilere göre İngiltere, 2009-2024 arasında emekliye ayrılan 31 donanma gemisinin 25’ini Aliağa’daki söküm tesislerine gönderdi. İngiltere Savunma Bakanlığı Sözcüsü, yaptığı açıklamada donanma gemilerinin sökümünde maddi açıdan en avantajlı anlaşmayı yaparken bir yandan da “ihtiyaç fazlası ekipmanın sorumlu bir şekilde ele alındığından emin olmayı hedeflediklerini” söyledi.

İskoçya’daki Strathclyde Üniversitesi Gemi Mühendisliği bölümünden Dr. Sefer Anıl Günbeyaz, Türkiye’de iş gücü ve çevre düzenlemelerine uyum maliyetlerinin AB ve İngiltere’ye göre daha düşük olduğunu söylüyor. Dr. Günbeyaz’a göre ihaleye çıkıldığında Türkiye’deki şirketler en yüksek miktarı ödeyebiliyor, dolayısıyla gemileri Türkiye’ye göndermek “daha cazip” oluyor. Gemiler sökülürken başta çelik gibi ekonomik değeri olan yüksek malzemeler elde ediliyor.

Gemi geri dönüşüm ihalesini kazanan şirketler daha sonra bu değerli parçaları satarak para kazanıyor. Belçika merkezli NGO Shipbreaking Platform’a (Gemi Söküm Platformu) göre askeri ya da ticari gemi sökümü için Türkiye’yi tercih edenler arasında Hollanda, Yunanistan, İtalya, Portekiz gibi Avrupa Birliği ülkeleri de var.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Avrupa Birliği Komisyonu, gemi geri dönüşüm tesislerinin tercihinde en önemli etkenin gemilerinin sökümü için sunulan fiyat olduğunu belirtiyor. Komisyon, Güneydoğu Asya ve Türkiye’nin, AB’ye kıyasla daha yüksek fiyatlar sunduğunu ekliyor. İngiltere Savunma Bakanlığı sözcüsü ise “Geri dönüşüm için belirli bir tesis seçimimiz yok ve bütün sözleşmeler, adil ve açık rekabet yoluyla ve sağlam bir ihale ve değerlendirme süreciyle yapılıyor” diyor.